Ruski dobrovoljci su zapravo aktivni sudionici ratnih orgijanja, zvjerstava i pljački počinjenih na prostoru BiH, prvenstveno u dolini Drine, učesnici u agresiji na Republiku BiH u periodu od 1992. do 1995. koji su zajedno sa četničkim hordama činili okrutne i normalnom ljudskom umu neprihvatljive zločine, pojašnjava za Klix.ba doc.dr. Ermin Kuka, naučni saradnik Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu.
Ermin Kuka, naučni saradnik Instituta za istraživanje zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava Univerziteta u Sarajevu
Kuka se učešćem ruskih vojnih plaćenika i dobrovoljaca u agresiji i izvršenju zločina na području Višegrada bavi i u svojoj knjizi “Genocid nad Bošnjacima u Višegradu 1992.-1995.”, koja će uskoro biti dostupna naučnoj zajednici i javnosti, a Klix.ba donosi dio analiza o učešću ruskih dobrovoljaca.
Dobrovoljci iz Rusije, Grčke, Ukrajine…
Tako on podsjeća da su u agresiji na Republiku BiH i izvršenju zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava, uključujući i zločin genocida nad Bošnjacima, pored JNA, MUP-a Republike Srbije, Vojske RS i drugih vojnih srpskih i srbijanskih jedinica, učestvovali i brojni strani vojni plaćenici i dobrovoljci te da je najveći broj njih regrutiran i dolazio iz Rusije, Ukrajine, Grčke, Rumunije i Bugarske.
“Prvi grupni dolasci su bili početkom 1992., a organizirao ih je tzv. biro Republike Srpske sa sjedištem u Beogradu. Ključni ruski čovjek koji je organizirao njihove dolaske u Republiku BiH bio je Jaroslav Jastrebov. Grupe, koje su činila tri čovjeka, u Beogradu je dočekivao izvjesni kurir zvani Brada, koji ih je prebacivao u BiH. On se spominje i u dokumentu komande 4. podrinjske lake pješadijske brigade, upućenom komandi Drinskog korpusa – Odjeljenju za OB poslove. U tom dokumentu, pored ostalog, stoji: ‘U toku dana, izvjesni Brada iz Beograda, za kojega raspolažemo saznanjima da je po zanimanju profesor istorije, zaposlen u nekoj srednjoj školi u Beogradu, a inače rodom iz Čajniča, bavi se dovođenjem Rusa, prenio je telefonom predsjedniku IO Rudog da se u naredna četiri dana može očekivati masovni napad na Rudo. Također, on je ponudio da u Rudo dovede jedan broj Rusa'”, ističe Kuka.
Organizirani dolasci na ratište
Ruski dobrovoljci i plaćenici u Višegrad su počeli organizirano dolaziti krajem oktobra i početkom novembra 1992., a ključna osoba za planiranje dolaska je kozački kapetan Aleksandar Kravčenko. O njihovom dolasku u Višegrad u dokumentarnom filmu ‘Anđeo sa gore Zaglavak’ govori i potpukovnik Luka Dragičević, komandant 2. podrinjske lake pješadijske brigade: ‘Negdje u prvoj polovini novembra 1992. godine dolazi prva grupa ruskih dobrovoljaca, 12 njih, mladolikih i po izgledu se ne bi moglo reći da je ijedan bio stariji od 20 godina, mada se ispostavilo da ima poneki i stariji’.
Dolaskom ruskih dobrovoljaca 1. novembra 1992. godine formiran je Drugi ruski dobrovoljački odred koji je u sastavu Višegradske brigade djelovao kao specijalna diverzantska jedinica. Rusi su ih nazivali i ‘Carski vukovi’, a komandovao im je Aleksandar Muharev zvani As koji je od komande 5. podrinjske lake pješadijske brigade zadužio vojnu opremu, čemu svjedoči i spisak naoružanja od 20. februara 1993. godine.
Brojni su dokumenti koji svjedoče o učešću ruskih dobrovoljaca u ratnim dejstvima na području Višegrada, poput dopisa komande 2. podrinjske lake pješadijske brigade komandi Drinskog korpusa od 13. januara 1993. godine, u kojem se traži oslobađanje kozaka radi prisustva sahrani ubijenog ruskog dobrovoljca.
“Dana 12. januara 1993. godine smo izvodili borbena dejstva, o čemu smo vas izvijestili. U toj akciji smo imali ranjenih i poginulih, a jedan od poginulih boraca je i kozak. S obzirom na to da se 13 boraca kozaka nalazi u brigadi Skelani, naši borci kozaci traže da na sahranu u Višegrad dođe 13 boraca iz Skelana. Sahrana će se obaviti u Višegradu 14. januara 1993. godine u 13:00”, navodi se u dokumentaciji.
Ermin Kuka tvrdi da se u izvještaju o rasporedu snaga komande 2. podrinjske lake pješadijske brigade upućenom komandi Drinskog korpusa 20. januara 1993. godine, jasno vidi da su Interventna četa, vod kozaka i vod Rusa razmješteni u rejonu Okolišta gdje su angažovani za intervencije i izvođenje aktivnih borbenih djejstava.
Kota Zaglavak
“Dana 12. aprila 1993. pripadnici Drugog objedinjenog ruskog dobrovoljačkog odreda pod komandom Trofimov Mihaila Viktoroviča izveli su napad na koti Zaglavak i koti Stolac. Po nalogu i uz finansijsku potporu Vlade RS, a u saradnji s Vladimirom Fedorovičem Sidorovom, učesnikom napada, snimljen je dokumentarni film pod nazivom ‘Anđeo sa gore Zaglavak’. U tom filmu, Sidorov, pored ostalog, kaže: ‘U 7 sati i 15 minuta počela je bitka na planini Zaglavak. Nešto ranije počela je bitka na planini Stolac, gdje su poginuli Vladimir Sofanov (1957.-12.4.1993.) i Dimitrij Popov (1968.-12.4.1993.). U napadu na kotu Zaglavak poginuo je i Bogoslovski Konstantin (1972.-12.4.1993.), a teško je ranjen gelerima u glavu Aleksandar Kravčenko, jedan od najpoznatijih ruskih plaćenika na ratištima u okolici Višegrad, kao i Vladimir Jeger'”, podsjeća Kuka.
Svakog 12. aprila u entitetu Republika Srpska se u organizaciji Otadžbinskog saveza dobrovoljaca Republike Srpske obilježava i slavi dan sjećanja na ruske dobrovoljce. U njihovu čast je 2011. godine na crkvenom groblju na Megdanu u Višegradu otkriven spomenik s imenima svih ruskih dobrovoljaca koji su poginuli tokom agresije na Republiku BiH u periodu od 1992. do 1995. godine. Na spomeniku se nalazi uklesano ukupno 37 imena poginulih ruskih dobrovoljaca. Također i jedna ulica u Višegradu nosi naziv Kozačka ulica.
Spomenici zločinu
I pored brojnih osuda javnosti u čast ruskim dobrovoljcima na višegradskom uzvišenju Grad na Bikavcu podignut je spomen-krst, visine 5,5 metara i težine oko 400 kg, na kojem su uklesana imena sedam ruskih dobrovoljaca koji su poginuli na ratištima oko Višegrada.
Kuka dodaje da dokumenti pokazuju da je od 1. novembra 1992. godine do kraja februara 1993. godine angažovano 60 ruskih dobrovoljaca na ovom području.
“Jedan od najpoznatijih ruskih dobrovoljaca koji je ratovao i na ratištima oko Višegrada, bio je Igor Vsevolodovič Girkin, poznatiji kao Igor Ivanovič Strelkov, pripadnik Drugog objedinjenog ruskog dobrovoljačkog odreda od novembra 1992. do marta 1993. godine. Iako je i sam učestvovao u zločinima, želio se distancirati od njih. U svom ratnom dnevniku, pored ostalog, opisuje četničke krvave pirove i zlodjela: ‘U Višegradu su muslimanski muškarci privođeni i ubijani, stotine žena su bile zatvorene i masovno silovane u zloglasnoj banji Vilina vlas. Žene, djeca i stariji ljudi su zaključavani u kućama i živi spaljivani… U razgovoru za portal srpska.ru Igor Ivanovič Strelkov je, pored ostalog, naveo: “Mi tada jesmo bili diletanti, ali smo svi zaista htjeli da ratujemo, vjerovatno čak i više nego oni Srbi koji su nas do tada okruživali. Izvršavali smo one zadatke koje u tom kraju, u Višegradu, više niko nije mogao da izvrši. Niko osim nas nije mogao da obavi izviđanje. Sa tog stanovišta, mi smo bili jedinica s najvećom borbenom sposobnošću u Drugoj podrinjskoj lakoj pješadijskoj brigadi'”, dokumentuje Ermin Kuka.
Okupljanje ruskih dobrovoljaca u Višegradu, koji su učestvovali u agresiji na RBiH, kao i okupljanja Ravnogorskog četničkog pokreta, sudeći prema reakcijama nadležnih institucija koje su spore i neadekvatne, u državi BiH očito predstavlja jedini problem povratnicima Bošnjacima na ovo područje, za koje su oni podsjetnik na stravična dešavanja u Višegradu, ubijanje civila i veličanje zločinaca.
