Ne postoje ljudi na svijetu koji ne sanjaju, samo postoje oni koji se ne sjećaju svojih snova. Velika misterija svakom čovjeku je zasigurno otkud dolaze snovi i zašto sanjamo.
Tu misteriju na dva načina rješavaju i neuronaučnici, kao i psiholozi. Jedna od najvažnijih studija objavljenih o snovima, u magazinu “Nature Neuroscience”, pomogla nam je da bolje razumijemo kada i kako sanjamo, a naučnicima da zavire u nečije snove i da prilično tačno, sa 90 odsto preciznosti, kažu ne samo da li sanjamo već i nešto o sadržaju sna.
Studija ne samo da je otkrila promjene u aktivnosti mozga već ga je i mapirala i otkrila one dijelove uključene u snove. Dugo se vjerovalo da se sanjanje odvija tokom brzog kretanja očiju — REM faze sna, perioda koji uključuje brzu moždanu aktivnost sličnu onoj kad smo budni, ali snovi su zabilježeni i tokom non-REM faze sna NREM, ostavljajući naučnike da se pitaju o čemu se radi.
“Kada su ispitanici imali iskustvo sna tokom spavanja, regija u zadnjem dijelu mozga bila je vrlo aktivna, kao da je to područje bilo malo više budno”, kaže Frančeska Siklari, iz Centra za istraživanje i izučavanje sna u Univerzitetskoj bolnici u Lozani, koautor studije Univerziteta Viskonsin – Medison.
Važnost ove studije je zaista zapanjujuća. To se može uporediti sa otkrićem REM faze sna, a u nekim aspektima je čak i važnije. Ispitanici su buđeni tokom sna, mnogo puta tokom noći, i traženo je od njih da se prisjete da li su sanjali i o čemu. Tada bi istraživač posmatrao snimak glave u tom periodu sna i tražio obrazac aktivnosti u dijelovima mozga. Dogodilo se nešto čudnovato, a tako jednostavno. Kada je nečiji san uključivao lice, na primjer, javljala se aktivnost u dijelu mozga koji služi za prepoznavanje lica dok smo budni.
I kada je san uključivao osjećaj kretanja, javile su se aktivnosti u oblastima koje obuhvataju percepciju pokreta.
“Postoji veoma bliska veza između ovih dijelova mozga koji su aktivni kada sanjamo i koji su aktivni kada vidimo ili opažamo stvari dok smo budni”, objašnjava Siklarijeva.
Oblast aktivnosti nazvana je “vruća regija potiljačnog režnja” – regije koja uključuje vizuelni dio, kao i dijelove uključene u povezivanju čula.
“Koristimo svoj mozak na isti način dok sanjamo kao i kad ga koristimo dok obavlja iste funkcije dok smo budni”, kaže Robert Stikgold, profesor psihijatrije na Harvardu.
Eksperti ističu da je to zapanjujuće iskustvo i da bi moglo da pomogne u razumijevanju svrhe snova, i čak predvidi da li ljudi sanjaju. To će pomoći da se shvati granica nesvjesnog i sanjanja. Pitanje je: Kako se mozak prebaci u stanje sanjanja, odnosno kada spavamo bez snova? Kako mozak postaje potpuno svjestan kada se probudimo svakog jutra? To je formalno pitanje na koje još nema odgovora.
“Studija je dokaz koji potvrđuje činjenicu da je sanjanje zaista iskustvo koje se javlja tokom sna, jer su mnogi istraživači do sada sugerisali da je u pitanju nešto što izmislimo kad se probudimo”, govori Frančeska Siklari.
“Možda su mozak koji sanja i mozak u budnom stanju mnogo sličniji nego što neko može da zamisli jer djelimično angažuju iste oblasti mozga za isti tip iskustava”, kaže ona.
Ova studija bi mogla da otkrije prirodu svijesti i toga šta se događa u mozgu kada spavamo, kada se iz nesvjesnog prebacimo u stanje svesnih iskustava.
Izgleda da su potrebne veoma ograničene, određene aktivnosti mozga da bi se doživjela svjesna iskustva. Do sada, mislili smo da su velike regije mozga bile potrebne da bi se izazvala svesna iskustva. Ali to još ne objašnjava šta nam snovi tačno govore.
Diplomirani psiholog Tamara Dobrić kaže da su snovi i njihovo tumačenje stari skoro 4.000 godina, još kada su stari Egipćani bili zainteresovani za taj svijet poruka iz nesvjesnog, a da savremeni čovjek pretežno živi svoju “dnevnu stranu” života. Posljedica zanemarivanja svijeta snova, dodaje ona, jeste otuđenost i osećaj usamljenosti, “jer zanemarujući svoje snove mi zaobilazimo jedan značajan dio našeg unutrašnjeg svijeta i ostajemo uskraćeni za vrijedne informacije o sebi i svijetu oko nas koje se nalaze u nesvjesnom”.
“Snovi su najznačajniji izvor informacija o našem nesvesnom delu ličnosti. Oni nam omogućavaju bolji uvid u sebe i druge i omogućavaju bolji kvalitet življenja u psihološkom smislu”, rekla je Tamara Dobrić za “Nedeljnik”.
“Najvažnija psihološka funkcija sna je kompenzacija, odnosno uspostavljanje ravnoteže između svesnog i nesvesnog dela ličnosti. U tom smislu su snovi lekoviti, jer nesvesno želi da kompenzuje svesni stav individue. Na primer, ukoliko čovek koji živi u siromaštvu sanja da je na ručku kod kralja, nesvesno ovde sasvim izvesno ima kompenzatornu funkciju, pravi balans sa svesnim stavom, odnosno svesnom životnom situacijom snevača koja je za njega izrazito ugrožavajuća. Na taj način omogućava snevaču izvesno rasterećenje kako bi snevač prikupio dovoljno energije da počne da radi na promeni svoje ugrožavajuće životne situacije. Pored kompenzatorne postoji i negativno kompenzatorna funkcija snova, kada npr. snevač ima previsoko mišljenje o sebi pa sanja da radi kao portir, u ovom slučaju nesvesno želi da koriguje njegov svesni stav i ukazuje mu da mišljenje koje snevač ima o sebi nije realno. Zašto su ovi snovi lekoviti? Zato što je važno sliku o sebi graditi na realnim osnovama, nije dobro potcenjivati ali ni precenjivati sebe, snovi nas nikada ne lažu i na ovaj način, korigujući naš svesni stav, upućuju na to da treba da prihvatimo realnu sliku o sebi”, dodaje ona.
Za savremenu dubinsko-psihološku analizu snova važno je da poznajemo jezik i sadržaje individualnog nesvjesnog, kaže Tamara i dodaje da je važno napomenuti da je “Frojd snove tumačio isključivo na nivou individualnog nesvjesnog, kolektivnog nesvjesnog koje je otkrio Jung zajedno sa arhetipovima, i familijarnog nesvjesnog koje je otkrio Leopold Sondi. Dakle, potrebno je znati tri jezika nesvjesnog što nije nimalo jednostavno”.
“Za Junga je jezik snova ‘nešto sasvim prirodno’, snovi su prirodni fenomen i dati su svim ljudima nezavisno od pola, obrazovanja, statusa, rasne i verske pripadnosti. Za razliku od svesti, nesvesno se ne može dresirati, ono zna i više i bolje od svesti. Osnovne teškoće vezane za prirodne fenomene, pa i za tumačenje snova, jesu da se oni shvate, tj. da se prirodni procesi prevedu na psihički jezik. Iz tog razloga je nekada teško razumeti jezik snova. Posebno kada govorimo o tumačenju poruka koje dolaze iz kolektivnog nesvesnog, tada je, pored psiholoških i psihoterapijskih znanja, važno da tumač poznaje svet bajki, mitologiju, religije, folklor, istoriju, istoriju umetnosti, književnost, muziku itd”, kaže Tamara.
Ona objašnjava da su jezik i sadržaj nesvjesnog simboli, a sredstvo saopštavanja su snovi.
“Tumačiti jedan san znači otkriti skrivenu tajnu simbola. Odakle nam dolaze snovi? Za Junga snovi predstavljaju: nesvesnu reakciju na jednu svesnu situaciju; situaciju koja nastaje iz konflikata između svesti i nesvesnog; težnju nesvesnog koja ukazuje na promenu svesnog stava. Negativan stav prema nesvesnom nije samo posledica oskudnog znanja i iskustva iz te oblasti, već je donekle više posledica straha od nesvesnog, ali ‘onaj koji svoju nesvesnu stranu najmanje poznaje, najviše je pod njenim uticajem’, kako kaže Jung”.
Postoje oni snovi koji se ponavljaju i na koje treba obratiti pažnju “jer ponavljanje predstavlja uporan pokušaj da se suočimo sa nekim važnim problemima za koje naš svesni deo ličnosti ne želi da zna ili još nije spreman da prihvati poruku sna”.
“San se ponavlja i kada je svesni deo ličnosti u nekoj kriznoj situaciji pa mu je neophodan podsticaj iz nesvesnog ili kada upućuju da se nalazi u sličnoj životnoj situaciji kao i kada su se ti snovi prvi put pojavili”, ističe psihološkinja Tamara Dobrić i dodaje da i kroz košmarne snove nesvesno saopštava ličnosti, odnosno njenom svesnom delu, šta nije u redu, odnosno šta odbija da shvati. “Košmarni snovi se mogu pojaviti i kod osoba sa prenaglašeno razvijenom i kod osoba sa nerazvijenom personom. Persona je maska za javnost, kojom štitimo sebe od drugih i druge od sebe, maska koja simulira individualnost ali koja može i jeste izuzetno korisna u određenim situacijama. Osobe koje nemaju razvijenu personu veoma često sanjaju da su u društvu nage ili polunage, što ih upućuje na neadekvatno funkcionisanje persone” nastavlja Tamara.
Međutim, ona dodaje da koliko god je važno ne potcjenjivati, isto toliko je važno i ne precjenjivati značaj nesvjesnog.
“Jung na osnovu svog dugogodišnjeg iskustva smatra da je značaj nesvesnog približno jednak značaju svesti i samo pri očigledno nedovoljnom i defektnom svesnom stavu imamo pravo da nesvesnom pripišemo veću vrednost”, ističe ona.
Iz činjenice da neka osoba pamti ili zaboravlja svoje snove možemo saznati daleko više nego što se to obično misli, navodi Tamara Dobrić i dodaje da saznajemo da li je osoba otvorena ili zatvorena prema svom unutrašnjem svijetu, odnosno svojim snovima, i kako uopšte funkcioniše, jer onaj ko je blokirao most koji omogućava komunikaciju između svjesnog i nesvjesnog dijela ličnosti, funkcioniše u realnosti samo sa svojom “dnevnom stranom” psihičkog, a zanemaruje svoj mudriji dio ličnosti.
“Zanimljivo je da se neki snovi zaista brzo zaboravljaju dok se neki pamte celoga života, a to su oni snovi iz kojih iznova možemo nešto novo shvatiti o sebi i drugima. Često se dešava da ne zapamtimo ceo san, nego da pamtimo isprekidano, ali i za to postoji rešenje. Jung je od svojih pacijenata koji se nisu sećali delova snova tražio da ih izmisle i tako izmišljene snove tumačio je kao prave snove. Adler savetuje da psiholog nikada ne gubi hrabrost kada mu neko kaže: ‘Ne mogu da vam ispričam snove jer ne mogu da ih se setim, ali mogu da izmislim neke snove’, i dalje ističe da ‘psiholog, naime, zna da njegova fantazija ne može da odstupi od onoga što mu pripisuje njegov životni stil, tako da su njegovi izmišljeni snovi isto tako dobri kao i njegovi stvarni snovi kojih se seća, jer moć uobrazilje i fantazije jeste takođe izraz njegovog životnog stila”, zaključuje Dobrićeva.
(Nedeljnik.rs)
