Kineski predsjednik Xi Jinping završio je svoju evropsku turneju u petak nakon što je potpisao desetine sporazuma sa Francuskom, Mađarskom i Srbijom, istovremeno ponovivši želju Pekinga da unaprijedi “uzajamno korisnu saradnju” između Kine i Evrope.
Neki analitičari kažu da je Xijevo putovanje u Evropu dio pokušaja Pekinga da potkopa evropsko jedinstvo dok produbljuje svoje uporište u Evropskoj uniji kroz pojačane ekonomske veze s Mađarskom, članicom bloka od 27 zemalja.
„Peking je identifikovao Francusku kao slabu kariku u EU“ na koju bi potencijalno mogla da utiče zbog napora francuskog predsednika Emanuela Makrona da da prioritet „strateškoj autonomiji“ svoje zemlje, a kineska vlada „misli da mogu da iskoriste Mađarsku i Srbiju da utiču na centralnu i Istočna Evropa“, rekla je Sari Arho Havren, saradnica Kraljevskog instituta za ujedinjene usluge u Briselu.
Kineski državni mediji Xijevu evropsku turneju uokviruju kao uspjeh ističući pozitivne aspekte putovanja. Državni Global Times opisao je 18 sporazuma koje su Kina i Francuska potpisale ove sedmice kao “pozitivan signal za evropske poduzetnike i stabilizator trgovinskih veza Kine i Evrope protiv [odvajanja] pritiska”.
U međuvremenu, državna novinska agencija Xinhua saopćila je da je odluka Kine da podigne odnose s Mađarskom “najnoviji korak u naporima Kine da produbi saradnju sa zemljama srednje i istočne Evrope”.
Sudeći po sadržaju njegovog putovanja, rekao je Arho Havren, Xi je postigao određeni uspjeh u testiranju jedinstva u Evropi.
Osim toga, Arho Havren je rekao da Xijeva nedavna interakcija s Macronom i njemačkim kancelarom Olafom Scholzom također otkriva liniju raskoraka između Njemačke i Francuske — dvije najveće ekonomije u EU — u vezi sa načinom na koji se odnosi na odnose s Kinom.
„Pošto je Šolc dao prioritet nemačkim interesima zbog straha od kineskih kontramera tokom svog putovanja u Peking, [jasno je] da je Peking uspeo da utiče na nemačka preduzeća, a preko njih, na kancelarku“, rekla je ona za Glas Amerike u pisanom odgovoru.
Za razliku od Scholza, neki stručnjaci kažu da je Macron pokušao pokazati da podržava zajednički pristup EU prema Kini pozivajući predsjednicu Evropske komisije Ursulu von der Leyen da se pridruži njegovom prvom sastanku sa Xijem u Parizu.
“Mislim da je prenošenje osjećaja da je [projektiranje evropskog jedinstva] glavni prioritet za francusku diplomatiju bio uspješan dio Xijeve evropske turneje u Parizu,” rekao je za Glas Amerike Mathieu Duchatel, direktor međunarodnih studija u francuskoj političkoj grupi Institut Montaigne.
Sve u svemu, Arho Havren je rekla da bi neke evropske zemlje trebalo da shvate da ne mogu uticati na ponašanje Kine tako što će se sa njima pojedinačno angažovati. Umjesto toga, takva praksa dovodi u opasnost stvaranje nejedinstva unutar EU, što je ono što Peking traži.
“Kina će nastaviti svoje napore da održi razjedinjenost EU tako što će igrati ranjivost i ego ciljanih zemalja jedni protiv drugih”, rekla je ona za Glas Amerike.
Program ekonomske sigurnosti EU
Neki posmatrači kažu da je jedna od kineskih inicijativa za osporavanje jedinstva EU usporavanje napora bloka da izvrši ključne dijelove svoje agende ekonomske sigurnosti. U posljednjih nekoliko mjeseci, EU je pokrenula istrage protiv subvencija za nekoliko kineskih proizvoda, uključujući zelenu energiju i sigurnosne uređaje.
Tokom sastanka s Macronom i von der Leyen, Xi je rekao da ne postoji takva stvar kao što je “kineski problem viška kapaciteta” i pozvao EU da “razvije ispravnu percepciju Kine i usvoji pozitivnu kinesku politiku”.
Uprkos poricanju Pekinga, von der Leyen je u srijedu ponovila da Evropa mora spriječiti Kinu da preplavi evropsko tržište “masovno subvencioniranim električnim automobilima”.
“Moramo se pozabaviti ovim, [i] moramo zaštititi našu industriju”, rekao je on tokom stranačke konvencije demokršćana u Berlinu.
Duchatel je rekao da Kina nije bila “veoma uspješna” u usporavanju programa ekonomske sigurnosti EU. „Mislim da Kina ne može da odvrati taj talas, jer kada je u pitanju korištenje instrumenata [ekonomske bezbjednosti] za ponovno uspostavljanje nekog oblika ravnoteže u našim odnosima sa Kinom, postoji širok sporazum širom Evrope“, rekao je on za Glas Amerike.
Iako širom Evrope postoji konsenzus da bi EU trebala ojačati svoje kapacitete za odbranu svojih interesa, Duchatel je rekao da u bloku nedostaje jedinstva o tome kako izgraditi polugu protiv Kine. “Ne uspijevamo u smislu da imamo ofanzivniju agendu da iznudimo neke ustupke [Pekinga]”, rekao je on za Glas Amerike.
Zemlje bi mogle „dobiti neke nijanse na kineskom jeziku u vezi sa Ukrajinom, ili riječi u vezi sa zadržavanjem carina na [francuski] rakiju. [Oni] zapravo ne dobijaju ništa opipljivo [iz Pekinga]”, rekao je Duchatel.
Nakon sastanka sa Xijem i von der Leyen, Macron je rekao da pozdravlja obećanje Kine da neće isporučivati oružje Rusiji, dok je Xi rekao da podržava Macronov prijedlog za globalno primirje tokom Olimpijskih igara u Parizu ovog ljeta.
Nema većih promjena
Uprkos pokušaju Pekinga da prikaže Xijevu posetu kao produktivnu u pogledu poboljšanja odnosa EU i Kine, neki analitičari kažu da ne očekuju da će putovanje preoblikovati dinamiku između Pekinga i Brisela.
Justyna Szczudlik, zamjenica šefa istraživanja u poljskom institutu za međunarodne poslove, izjavila je za Glas Amerike da, budući da je Francuska najvažnija stanica za Xijev put i da je Macron pokazao svoju podršku pristupu EU prema Kini, ona ne očekuje “bilo kakvu veliku promjenu u odnosima EU i Kine” nakon posjete Xija.
Dok će agenda ekonomske sigurnosti ostati glavni pristup EU u rješavanju trgovinskih odnosa s Kinom, Duchatel je rekao da mnoge evropske zemlje kažu da je kinesko investicijsko okruženje “postalo vrlo rizično” i da Peking nije uspio uvjeriti evropske vlade da je njegovo partnerstvo s Rusijom ” nije nešto što je protivno evropskoj sigurnosti.”
“Mislim da Xijeve riječi u Parizu nisu promijenile ovu percepciju, tako da njegova posjeta [neće] nadoknaditi povjerenje izgubljeno u posljednjih nekoliko godina”, rekao je za Glas Amerike.
(Vijesti.ba / Glas Amerike)
