Centri civilnih inicijativa (CCI) nedavno su objavili izvještaj „Stanje nacije“ koji prati provedbu i efekte reformi u Bosni i Hercegovini. Ovaj izvještaj sadrži obuhvatan pregled informacija o formalnoj realizaciji mjera iz Reformske agende, te mjerenju efekata u različitim oblastima poput javnih finansija, poslovne klime, tržišta rada, vladavine prava, socijalne politike, itd. Jedna od oblasti analize jeste efikasnost eurounijskog puta Bosne i Hercegovine.
Političke stranke u Bosni i Hercegovini, one koje djeluju kao vlast ili kao opozicija, iskazuju deklarativnu opredjeljenost za pristupanje Bosne i Hercegovine Evropskoj uniji (EU), kao i dominantna većina stanovništva. No, svjedoci smo realnog stanja u kojem sve političke stranke i drugi relevantni politički akteri nisu poduzeli bitne akcije koje bi BiH približile EU . Zvanični predpristupni koraci BiH ka EU traju daleko duže u odnosu na sve zemlje koje su postale punopravne članice EU u posljednjih 20 godina, kao i u odnosu na zemlje regije koje imaju taj cilj.
Službeni početak pregovora o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju (SSP) između EU i BIH započeo je u novembru 2005., a isti je potpisan u junu 2008. godine. Potpisivanjem Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju, Bosna i Hercegovina je stupila u prvi ugovorni odnos s Evropskom unijom. Da bi stupio na snagu, SSP je morao biti ratificiran u parlamentima svih država članica EU i u Evropskom parlamentu, za šta je trebalo nevjerovatnih 8 godina, jer se od BiH tražilo ispunjavanje brojnih preduslova za ratifikaciju. Tromost pri ispunjavanju tih preduslova doveo nas je da SSP stupi na snagu tek u junu 2015.
Grafikon 1 daje uvid u trajanje perioda od potpisivanja do stupanja na snagu Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju (SSP), svih država okruženja s Evropskom unijom. Vidljivo je da je pozitivni rekorder Makedonija s tačno četiri godine od potpisivanja do stupanja na snagu Sporazuma. S druge strane, rekorder u sporosti je BiH, u čijem slučaju je proces trajao 9,5 godina.
Nakon podnošenja formalnog zahtjeva za članstvo u EU, uslijedila je obveza vlasti da odgovore na zvanični Upitnik Evropske komisije (EK) koji sadrži preko 3.200 pitanja, na koja treba odgovoriti radi procjene spremnosti zemlje za početak pregovora o prijemu u EU.
Usporedbe radi, na grafikonu (2) iznad se prikazuje trajanje procesa odgovaranja na Upitnik EK u BiH i zemljama regiona. Srbija je odgovorila u rekordnom vremenu od 61 dan, dok je Hrvatska odgovorila za 90 dana.
Druge zemlje (Albanija, Crna Gora i Makedonija) također su ispoštovale dogovoreni rok, te dostavili odgovore u roku od 120 dana. Bosna i Hercegovina pak je probila sve dogovorene rokove, te je za odgovor na 3.200 pitanja potrošila 412 dana, odnosno punu godinu i 47 dana. Razlozi ovakve tromosti administracije, vlasti i drugih uključeni u ovaj formalni proces, svakako su političke prirode.
Kada sagledamo sve ove činjenice, brojna iznevjerena obećanja data od naših političara domaćoj i evropskoj javnosti, neutemeljeni optimizam i stalno pomjeranje rokova kojima se prikraiva neuspjeh, moglo bi se reći da je evropski put Bosne i Hercegovine taoc neznanja, nerada i skrivenih interesa stranaka i pojedinaca koji nedozvoljavaju veliki napredak u pravcu članstva u EU.
