Među prvim zidinama koje su iznikle na brdima u Krajini je Stari grad Bila Stina, koji je, kako je zapisano u starim listinama, dobio ime po bijelom kamenu ičicaru, koji se proteže uz zidine, ali i naselje oko njega. Uz Stari grad danas je najveće naselje u cazinskoj općini Stijena.
Pisani tragovi
Građen je u srednjem vijeku, a završavan u osmanskom periodu.
– Pisani tragovi svjedoče da je ovo najstariji grad u Bosanskoj krajini, uz niz od četrdesetak što grle Unu uz granični prostor BiH i Hrvatske – podsjeća profesor Halid Bajrić, hroničar ovog kraja.
Prema zapisima Radoslava Lopašića, Turci su 1575. godine zauzeli Bilu Stinu i 1626. popravili grad, a novi sagradili 1771. Najtvrđi je to grad koji su Turci sagradili u Bosni.
U istraživanjima Hamdije Kreševljakovića, Bila Stina prvi put se spominje 1483. godine, a po dolasku Osmanlija, sagrađena je džamija u središnjem dijelu grada, i to prva na lijevoj obali Une i najstarija na ovim prostorima. Prema zapisima profesora Remzije Baltića, od 150, koliko ih je bilo 1895., ova je najstarija.
Nastajanje džamije vezuje se za dolazak Ferhad-paše Sokolovića u ove krajeve.
– Priča o prvoj džamiji u Krajini, na lijevoj obali Une, a samim tim i o dolasku islama u ove krajeve, upravo je ovdje, u Starom gradu. O tome govori i tarih iznad ulaznih vrata u Stari grad, u čijem je središtu izgrađena, pa berat – ukaz povelja tobdžiji Ramadanu. Bile su tu i druge zgrade, čak i škola – govori Sulejman ef. Hašić, imam u džematu Stijena.
Prema predajama koje se prenose s koljena na koljeno, prilikom obnove zidina grada i gradnje džamije, ljudi su, poredani u koloni dugoj desetak kilometara, prenosili kamen s ruke na ruku sve do Une.
Drveni stubovi
Džamija je pravougaonog oblika s drvenom munarom, koja je i danas sačuvana u tom obliku. Unutrašnjost joj je posebna. Na drvenim stubovima je zapis o gradnji, obnovi, o njenim mualimima, a ispred džamije su staro mezarje i stotine godina stari nišani.
Džamija, nažalost, nije u upotrebi i prepuštena je zubu vremena. Zbog izuzetno bogate i značajne prošlosti, ali i činjenice da je prva sagrađena na ovom prostoru, sa Starim gradom uvrštena je na listu nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine.
Čeka zaštitu i obnovu
Kulturno-historijska vrijednost prve džamije na lijevoj obali Une još nije do kraja valorizirana niti je stavljena u funkciju obogaćivanja turističke ponude tog kraja.
Danas zaštitu i obnovu, uz Stari grad i džamiju, čeka i muzej u gradskim zidinama, koji je nastao iz ljubavi prema baštini Bošnjaka i njihovim adetima, odnosno adetima ovog kraja.
avaz.ba
